Tiếp tục chương trình nghị sự kỳ họp thứ 10, chiều 30/10, Quốc hội thảo luận về kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về tài chính - ngân sách.

Cho rằng hiện nay có 2 nguồn lực rất lớn chưa được khai thác hiệu quả là các quỹ tài chính ngoài ngân sách và vàng dự trữ trong dân, ĐB Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) kiến nghị nhiều giải pháp để huy động và tài chính hóa các nguồn lực này.

Theo ĐB, người dân Việt Nam hiện nắm giữ khoảng 400 đến 500 tấn vàng, tương đương 35 đến 40 tỷ USD, chiếm gần 8% GDP. Tuy nhiên, phần lớn lượng vàng này "vẫn nằm trong két" và chưa được chuyển hóa thành vốn cho kinh tế. Ông kiến nghị 5 nhóm giải pháp cụ thể để huy động và tài chính hóa vàng trong dân:

Thứ nhất, ổn định thị trường vàng. Giải pháp này nhằm thu hẹp chênh lệch giá vàng trong và ngoài nước xuống dưới 5 triệu đồng một lượng trong vòng 6 đến 12 tháng. Đồng thời, cần kiểm soát đầu cơ và tăng cung thông qua nhập khẩu vàng có kiểm soát.

Thứ hai, thành lập sở giao dịch vàng quốc gia. ĐB nhìn nhận đây là một bước đột phá thể chế. Theo đó, người dân có thể gửi vàng vật chất vào kho lưu ký chuẩn hóa, nhận chứng điện tử để giao dịch, cầm cố hoặc quy đổi. Qua đó, nhà nước quản lý được dòng vàng thật mà vẫn đảm bảo sự tự chủ của người dân.

Quang cảnh hội trường Diên Hồng. (Ảnh: SGGP)

Thứ ba, phát triển sản phẩm tài chính hóa vàng như phát hành chứng chỉ vàng, lưu ký, quỹ đầu tư vàng, trái phiếu vàng được bảo chứng bằng vàng vật chất trong kho… Mục tiêu là để người dân có thể góp vàng hoặc đầu tư bằng Việt Nam đồng, hưởng lợi nhuận theo giá vàng, biến vốn tĩnh thành vốn động.

Thứ tư, khuyến khích chuyển hóa vàng thành Việt Nam đồng thông qua chính sách miễn phí lưu ký, ưu đãi lãi suất hoặc phát hành trái phiếu Chính phủ bằng vàng dành riêng cho người bán vàng vật chất.

Thứ năm, đảm bảo an toàn hệ thống, minh bạch thông tin, theo đó nghiêm cấm ngân hàng huy động hoặc cho vay vàng. Cần công bố bản tin vàng quốc gia định kỳ để người dân tiếp cận thông tin đầy đủ, từ đó tạo niềm tin với thị trường.

Đối với các quỹ tài chính ngoài ngân sách, dự kiến tăng lên tới 1,78 triệu tỷ đồng vào năm 2026, ĐB nhìn nhận, việc vận hành các quỹ này còn nhiều bất cập: thể chế pháp lý thiếu thống nhất, nhiều quỹ hoạt động chưa hiệu quả (thậm chí thua lỗ), và thiếu công khai minh bạch.

Để khắc phục, ĐB cũng kiến nghị 5 nhóm giải pháp trọng tâm, trong đó giải pháp hàng đầu là ban hành luật quản lý các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, hoặc ít nhất là bổ sung một chương riêng trong Luật Ngân sách nhà nước để quy định rõ tiêu chí thành lập, phạm vi hoạt động, cơ chế kiểm soát, báo cáo và giải thể khi kết thúc hoạt động quỹ.

Cùng với đó là tăng cường công khai, minh bạch, kiểm toán bắt buộc hàng năm, theo đó các quỹ có trên 30% vốn ngân sách phải được kiểm toán toàn diện. Sắp xếp lại hệ thống quỹ theo hướng tinh gọn; ứng dụng công nghệ số trong giám sát tài chính (xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách kết nối với hệ thống Kho bạc Nhà nước và Kiểm toán Nhà nước để giám sát theo thời gian thực)...

ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng). (Ảnh: SGGP)

ĐB nhấn mạnh, việc quản lý tài chính nhà nước ngoài ngân sách và huy động vàng trong dân tuy khác nhau về phạm vi nhưng cùng hướng đến mục tiêu chung là khơi thông nguồn lực xã hội dựa trên nền tảng minh bạch, kỷ luật tài chính và niềm tin.

Cùng mối quan tâm về các quỹ tài chính ngoài ngân sách, ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cũng cho rằng, bên cạnh kết quả đạt được, hệ thống quỹ này vẫn còn bộc lộ nhiều điểm nghẽn mang tính hệ thống, cả ở phương diện pháp lý, vận hành và hiệu quả sử dụng nguồn lực.

“Phần lớn các quỹ vẫn phụ thuộc nặng vào ngân sách nhà nước. Các mô hình huy động nguồn lực ngoài ngân sách, như đồng tài trợ, đối ứng hoặc hợp tác công tư mới chỉ ở giai đoạn thử nghiệm, chưa được luật hóa. Điều này khiến cho những quỹ lẽ ra có thể trở thành đòn bẩy tài chính cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh, hay khởi nghiệp vẫn bị bó hẹp trong vòng tròn ngân sách”, ĐB Nguyễn Thị Việt Nga nêu rõ.

Đồng thời, ĐB kiến nghị ban hành kịp thời các nghị định, quy chế còn thiếu, ưu tiên các quỹ đang chờ cơ chế vận hành như Quỹ Viễn thông công ích, Quỹ Bảo vệ môi trường, Quỹ Hỗ trợ đầu tư…; rà soát, sắp xếp lại các quỹ hoạt động kém hiệu quả hoặc trùng lặp chức năng. Quỹ có mức giải ngân dưới 70% trong hai năm liên tiếp cần trình phương án điều chuyển hoặc hợp nhất.